จิตวิทยาเด็ก วันเด็ก 2568
สอนลูกให้รู้จักอดทน ฝ่าฟันความทุกข์ และวางแผนสู่ความสำเร็จ
วันเด็ก พ.ศ.2523 เมื่อ 45 ปีที่แล้ววิทยาลัยครูเชียงใหม่ ลีลาศเพลงบัวขาว
ผมยืนขวามือสุด
ปี 2528 นักเรียน ร.ร.ยุพราชวิทยาลัย นักปิงปองเยาวชน เขต5 จ.เชียงใหม่
ถ่ายภาพกับ มานพ กันทะวัง นักปิงปองทีมชาติ
ปัจจุบันอายุ 53 ปี
อาชีพ ผู้ช่วย ส.ส.สุธรรม แสงประทุม #พรรคเพื่อไทย
วันเสาร์ 11 มกราคม 2568 เป็นวันเด็กแห่งชาติ เราทุกคนต้องผ่านวัยเด็กมา วันเด็กทำให้เราหวลรำลึกถึงความหลังว่าเราจะต้องผ่านอะไรมาบ้าง เด็กทุกคนคือทุนมนุษย์ของประเทศไทย วันเวลาที่ผ่านมาแต่ละช่วงของชีวิต วัยเด็กเป็นวัยแห่งการวางรากฐานของชีวิต เด็กบางคนที่เกิดมาในครอบครัวที่สมบูรณ์ก็เป็นโชคดีของเขา เด็กบางคนโชคร้ายเกิดมาก็ต้องกำพร้าไม่พ่อแม่คอยเลี้ยงดูปกป้อง ต้องเติบโตตามยถากรรม ไม่ต้องจากขอนไม้ลอยน้ำ วัยเด็กของทุกคนต้องมีผู้อุปถัมถ์ค้ำจุนมาทุกคน
การเลี้ยงดูทางร่างกายให้เติบใหญ่แข็งแรง เป็นส่วนหนึ่ง คือการให้อาหาร แต่ทางด้านจิตใจก็เป็นส่วนหนึ่งทึ่จะเป็นพัฒนาการให้เติบโตและอยู่รอดในสังคมได้ เผชิญกับความสุขและความทุกข์ ที่ต้องพบกันสลับในชีวิต
ขอมอบบทความนี้ ในวันเด็กแห่งชาติ 2568 เพื่อเป็นอีกแนวทางในการออกแบบชีวิตให้กับวัยเด็ก
เป็นรากฐานของความสำเร็จในชีวิต
พัฒนาการทางด้านจิตใจของเด็กในแต่ละช่วงวัย
เด็กแต่ละช่วงวัยจะมีพัฒนาการทางด้านจิตใจที่แตกต่างกันไปตามช่วงอายุ 1 ดังนั้น พ่อแม่และผู้ปกครองควรทำความเข้าใจพัฒนาการของเด็กแต่ละวัย เพื่อที่จะสามารถดูแลเอาใจใส่และอบรมสั่งสอนได้อย่างเหมาะสม
มวยไทยคือส่วนหนึ่งของการฝึกความแข็งแกร่งของร่ายกายและจิตใจ #วันเด็ก2568
สอนเด็กให้รู้จักอดทนและฝ่าฟันความทุกข์
ความอดทนเป็นคุณสมบัติที่สำคัญอย่างยิ่ง ที่ช่วยให้เด็กสามารถเผชิญกับความยากลำบาก และประสบความสำเร็จในชีวิต 5 พ่อแม่สามารถสอนลูกให้รู้จักอดทนได้หลายวิธี เช่น
เป็นแบบอย่างที่ดี: เด็ก ๆ มักจะเลียนแบบพฤติกรรมของพ่อแม่ 6 ดังนั้น พ่อแม่ควรแสดงให้เห็นถึงความอดทนในการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น การรอคิว การทำงานที่ต้องใช้เวลา การควบคุมอารมณ์เมื่อเจอปัญหา
สอนให้ลูกรู้จักรอคอย: ฝึกให้ลูกรอคอยสิ่งที่ต้องการ 6 เช่น การรอรับประทานอาหาร การรอเล่นของเล่น โดยอาจจะใช้กิจกรรมหรือนิทานประกอบ เพื่อให้เด็กเข้าใจถึงคุณค่าของการรอคอย
สอนลูกให้รู้จักการรอคอยและอดทน: มี 6 วิธีที่สามารถนำมาปรับใช้ได้ ดังนี้ 1) เป็นแบบอย่างที่ดี 2) สอนด้วยนิทาน 3) บอกเวลาสิ้นสุดการรอคอย 4) หากิจกรรมเพื่อเบี่ยงเบนความสนใจ 5) เล่นเกมฝึกความอดทน 6) ให้รางวัลเมื่อทำได้ 6
สอนให้ลูกรู้จักจัดการกับอารมณ์: เมื่อลูกรู้สึกผิดหวัง เสียใจ หรือโกรธ 8 พ่อแม่ควรสอนให้ลูกรู้จักระบุ เข้าใจ และแสดงออกซึ่งอารมณ์ของตนเองอย่างเหมาะสม เช่น การหายใจเข้าลึก ๆ การพูดคุยถึงความรู้สึก การวาดรูป หรือการเล่น
สอนให้ลูกรู้จักแก้ปัญหา: เมื่อลูกมีปัญหา 9 พ่อแม่ควร encouraging ให้ลูกคิดหาทางแก้ปัญหาด้วยตัวเอง โดยอาจจะช่วยตั้งคำถาม ให้คำแนะนำ หรือเสนอทางเลือก แต่ไม่ควรแก้ปัญหาแทนลูก
ให้กำลังใจลูก: เมื่อลูกพยายามทำสิ่งต่าง ๆ แม้จะล้มเหลว 8 พ่อแม่ควรให้กำลังใจ และชื่นชมในความพยายามของลูก เพื่อให้ลูกรู้สึกมั่นใจ และกล้าที่จะลองทำสิ่งใหม่ ๆ
สนับสนุนให้เด็กลองแก้ปัญหาด้วยตัวเอง: 10 พ่อแม่ควรให้กำลังใจลูกเมื่อพวกเขาล้มเหลว และสอนให้พวกเขารู้จักเคารพผู้อื่น
.jpg)
แนวคิดและทฤษฎีทางจิตวิทยาที่เกี่ยวข้องกับการสร้างความสำเร็จในชีวิต
มีแนวคิดและทฤษฎีทางจิตวิทยามากมายที่สามารถนำมาประยุกต์ใช้ในการเลี้ยงดูเด็ก เพื่อปูพื้นฐานไปสู่ความสำเร็จในชีวิต 4 ตัวอย่างเช่น
ทฤษฎีพัฒนาการทางจิตสังคมของอีริคสัน: ทฤษฎีนี้เน้นถึงความสำคัญของปฏิสัมพันธ์ทางสังคม 4 ที่มีผลต่อพัฒนาการทางด้านจิตใจของเด็ก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ความสัมพันธ์ระหว่างเด็กกับพ่อแม่ ผู้ดูแล และเพื่อน ซึ่งมีอิทธิพลต่อการสร้างบุคลิกภาพ ความมั่นใจในตนเอง และทักษะทางสังคม
แนวคิดเรื่อง Growth Mindset: แนวคิดนี้เชื่อว่า ความสามารถของมนุษย์ไม่ใช่สิ่งที่ตายตัว 11 แต่สามารถพัฒนาได้ ผ่านการเรียนรู้ การฝึกฝน และความพยายาม 12 พ่อแม่ควรปลูกฝังแนวคิดนี้ให้กับลูก เพื่อให้ลูกเชื่อมั่นในศักยภาพของตนเอง และไม่ย่อท้อต่ออุปสรรค โดยเน้นการชมเชยในความพยายามของพวกเขา มากกว่าผลลัพธ์ที่ได้ สอนให้พวกเขามองความผิดพลาดเป็นบทเรียน และหลีกเลี่ยงการเปรียบเทียบลูกกับผู้อื่น
ทฤษฎีแรงจูงใจ: ทฤษฎีนี้ศึกษาถึงปัจจัยต่าง ๆ 10 ที่มีผลต่อแรงจูงใจในการกระทำของมนุษย์ เช่น ความต้องการ เป้าหมาย และรางวัล พ่อแม่สามารถนำความรู้จากทฤษฎีนี้มาใช้ ในการกระตุ้นให้ลูกมีความสนใจ อยากเรียนรู้ และพัฒนาตนเอง
9 สิ่งที่พ่อแม่ควรทำเพื่อเลี้ยงลูกให้ประสบความสำเร็จ: 1) สนับสนุนให้ลูกเป็นในสิ่งที่เขาอยากเป็น 2) รับประทานอาหารเย็นร่วมกัน 3) ให้พ่อแม่ทำงานนอกบ้าน 4) จำกัดเวลาการดูหน้าจอของลูก 5) ให้ลูกลองทำงาน 6) อ่านหนังสือให้ลูกฟัง 7) สอนให้ลูกรู้จักรอคอย 8) ให้ลูกลองผิดพลาด 9) ให้ลูกได้เดินทางท่องเที่ยว 13
5 ทักษะสำคัญที่มีผลต่อการเลี้ยงดูเด็กให้ประสบความสำเร็จ: 1) การแก้ปัญหาและการตัดสินใจ 2) ความคิดสร้างสรรค์และการคิดวิเคราะห์ 3) การสื่อสารและทักษะทางสังคม 4) การตระหนักรู้ในตนเองและการเอาใจใส่ผู้อื่น 5) การจัดการอารมณ์และความเครียด 14
กรอบความคิดส่งผลต่อความเป็นจริง: 11 กรอบความคิดของคนเรามีพลังในการสร้างสิ่งที่น่าเหลือเชื่อ เปลี่ยนมุมมองความคิดก็เหมือนการเปลี่ยนจุดหมุนที่จะทำให้เรามีพลังมากขึ้น พร้อมที่จะเผชิญหน้ากับทุกสิ่ง
กิจกรรมหรือแบบฝึกหัดที่สามารถนำมาใช้สอนเด็ก ๆ
นอกจากการอบรมสั่งสอน พ่อแม่ยังสามารถใช้กิจกรรม หรือแบบฝึกหัดต่าง ๆ เพื่อสอนเด็ก ๆ ให้มีพัฒนาการที่ดี และมีทักษะที่จำเป็นต่อการประสบความสำเร็จในชีวิต 15 ตัวอย่างเช่น
การเล่นเกม: เกมต่าง ๆ เช่น เกมต่อบล็อก เกมจับคู่ เกมไพ่ 16 สามารถช่วยพัฒนาทักษะการคิด การแก้ปัญหา การวางแผน และการทำงานร่วมกัน
การเล่านิทาน: นิทาน 6 เป็นเครื่องมือที่ดีในการสอนคุณธรรม จริยธรรม และค่านิยมต่าง ๆ ให้กับเด็ก พ่อแม่อาจจะเลือกนิทานที่สอดแทรกข้อคิดเกี่ยวกับความอดทน ความพยายาม และการเอาชนะอุปสรรค
กิจกรรมศิลปะ: การวาดรูป ระบายสี ปั้นดินน้ำมัน 8 เป็นกิจกรรมที่ช่วยให้เด็กได้แสดงออกซึ่งความคิดสร้างสรรค์ จินตนาการ และอารมณ์
การทำอาหาร: การให้เด็กมีส่วนร่วมในการทำอาหาร 16 เช่น การช่วยเตรียมวัตถุดิบ การชั่งตวงส่วนผสม การจัดโต๊ะอาหาร เป็นการฝึกทักษะการวางแผน การแก้ปัญหา และการทำงานร่วมกัน
การเล่นกีฬา: กีฬา 16 ช่วยพัฒนาความแข็งแรงของร่างกาย ส่งเสริมสุขภาพ และฝึกฝนทักษะต่าง ๆ เช่น การทำงานเป็นทีม การแก้ปัญหาเฉพาะหน้า การควบคุมอารมณ์
5 ทักษะที่จำเป็นสำหรับเด็ก: 1) การควบคุมตนเอง 2) การเปิดรับมุมมองและความคิดเห็นที่แตกต่าง 3) การสื่อสาร 4) การคิดอย่างมีวิจารณญาณ 5) การยอมรับความท้าทาย 17
กิจกรรมที่ส่งเสริม EF: 16 EF หรือ Executive functions คือ กลุ่มทักษะสมองที่ช่วยในการควบคุมตนเอง วางแผน จัดการกับอารมณ์ ซึ่งเป็นทักษะสำคัญที่ช่วยให้เด็กประสบความสำเร็จในด้านการเรียน การทำงาน และการใช้ชีวิต
บทสรุป
การเลี้ยงดูเด็กให้เติบโตอย่างมีคุณภาพ มีความสุข และประสบความสำเร็จในชีวิต เป็นภารกิจที่สำคัญของพ่อแม่ ผู้ปกครอง และครูอาจารย์ สิ่งสำคัญคือการทำความเข้าใจพัฒนาการทางด้านจิตใจของเด็กในแต่ละช่วงวัย 3 และการปลูกฝังคุณสมบัติที่จำเป็น เช่น ความอดทน ความพยายาม 7 และ Growth Mindset 12 ซึ่งจะช่วยให้เด็ก ๆ สามารถรับมือกับความท้าทายต่าง ๆ ในชีวิต และเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีคุณภาพ เป็นกำลังสำคัญของสังคมต่อไป การสอนให้ลูกรู้จักอดทน ฝ่าฟันความทุกข์ และการวางแผนออกแบบชีวิต เป็นสิ่งที่ต้องอาศัยความรู้ ความเข้าใจ และความใส่ใจ หวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์ และเป็นแนวทางในการเลี้ยงดูเด็ก ๆ ของท่าน ให้เติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีคุณภาพ และเป็นกำลังสำคัญของสังคมต่อไป
ผลงานที่อ้างอิง
1. พัฒนาการทางจิตใจ | RamaMental คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี ..., เข้าถึงเมื่อ มกราคม 11, 2025 https://www.rama.mahidol.ac.th/ramamental/generalknowledge/child/06242014-1920
3. พัฒนาการเด็กเล็กตามช่วงวัยใน 5 ปีแรก กับสิ่งที่พ่อแม่ควรรู้ - พบแพทย์, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 11, 2025 https://www.pobpad.com/%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8%92%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B9%87%E0%B8%81%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B9%87%E0%B8%81%E0%B8%95%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%8A%E0%B9%88%E0%B8%A7
4. ทฤษฎีจิตสังคมของ Erik Erikson - The YouDee Project, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 11, 2025 https://www.youdee.redcross.or.th/post/%E0%B8%97%E0%B8%A4%E0%B8%A9%E0%B8%8E%E0%B8%B5%E0%B8%88%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%A1%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87-erik-erikson
5. ฝึกความอดทน ฉบับเร่งรัด แค่พาลูกเที่ยว ! - Thai PBS Kids, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 11, 2025 https://www.thaipbskids.com/contents/604050b7d14c60b9bbd5ad13
6. 6 วิธีสอนลูก ให้รู้จักการรอคอย และอดทน - บางปะกอกสมุทรปราการ, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 11, 2025 https://www.bpksamutprakan.com/care_blog/view/146
7. สอนลูกอย่างไรให้เด็กรู้จักอดทนได้และรอคอยเป็น - ฝ่ายการศึกษา อัคร ..., เข้าถึงเมื่อ มกราคม 11, 2025 https://www.edbathai.com/Main2/%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B0-%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%A8%E0%B8%B6%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%B2/40-%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%A5%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%9E%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%B8%E0%B8%9A%E0%B8%B2%E0%B8%A5-%E0%B8%9B%E0%B8%B5-2021-2564/378-%E0%B8%AA%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%A5%E0%B8%B9%E0%B8%81%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%84%E0%B8%A3%E0%B9%83%E0%B8%AB%E0%B9%89%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B9%87%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%AD%E0%B8%94%E0%B8%97%E0%B8%99%E0%B9%84%E0%B8%94%E0%B9%89%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B8%84%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B9%80%E0%B8%9B%E0%B9%87%E0%B8%99
8. สอนลูกรับมือกับความทุกข์ : และเรียนรู้ที่จะมีความสุขได้เอง - M.O.M, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 11, 2025 https://aboutmom.co/features/hard-time/33018/
9. 5 วิธีสอนทักษะแก้ปัญหา อย่าให้ลูกขาดความอดทน แก้ปัญหาเล็กน้อยไม่ได้, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 11, 2025 https://www.rakluke.com/child-development-all/toddler-development/item/patient.html
10. ทฤษฎีของการจูงใจ (theories of motivation) - PMC Expert, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 11, 2025 https://pmcexpert.com/%E0%B8%97%E0%B8%A4%E0%B8%A9%E0%B8%8E%E0%B8%B5%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%88%E0%B8%B9%E0%B8%87%E0%B9%83%E0%B8%88-theories-of-motivation/
11. 7 หลักจิตวิทยาเชิงบวก เปิดประตูความสำเร็จด้วย 'ความสุข' – The Potential, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 11, 2025 https://thepotential.org/playground/the-happiness-advantage/
12. เลี้ยงลูกให้พุ่งสู่ความสำเร็จด้วย Growth Mindset | เน็ตป๊าม้า หลักสูตร ..., เข้าถึงเมื่อ มกราคม 11, 2025 https://www.netpama.com/library/detail/211
13. 9 ข้อจากงานวิจัย เลี้ยงลูกอย่างไรให้กลายเป็นคนประสบความสำเร็จ, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 11, 2025 https://www.istrong.co/single-post/science-says-the-most-successful-kids-have-parents-who-do-these-9-things
14. มาตรการต่อต้านการทุจริตคอร์รัปชัน | Paradise Park, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 11, 2025 https://www.paradisepark.co.th/blog_detail.php?b=436
15. 10 กิจกรรมส่งเสริมทักษะ EF (Executive ... - Plan for Kids แปลน ฟอร์ คิดส์, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 11, 2025 https://www.planforkids.com/kids_corner/ef-executive-functions-10-activity-kids?fbclid=IwAR3WsnynkrtbikybAJdEuVQSW2vwLQaXxDPvD8hAv-b8TkH_eaUPNbCDm0A?cart_right=y
16. 3 กิจกรรมทำที่บ้าน กระตุ้นทักษะ EF ให้ลูกวัยซน | แคร์ - แป้ง เด็ก แคร์, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 11, 2025 https://www.care.co.th/blogs/3-activities-to-do-to-stimulate-ef-skills
17. ปั้นลูกให้ประสบความสำเร็จด้วย 5 สกิลที่เด็กควรมี - Globish, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 11, 2025 https://www.globish.co.th/blog/professional/6skillsforsuccessfulkids
ความคิดเห็น