ปี 2025 การวิเคราะห์เชิงเปรียบเทียบนโยบายเศรษฐกิจ ทักษิณ และ ทรัมป์ Thaksinomics 2.0 และ Trumponomics 2.0

บทความ

ชีพธรรม คำวิเศษณ์

ผู้ช่วย ส.ส.สุธรรม แสงประทุม

พรรคเพื่อไทย

ศุกร์ 3 มกราคม 2567

ผมมาเข้ามาทำงานการเมืองอย่างเต็มตัวเป็นเวลา 2 ปี เป็น ผู้ช่วย ท่าน ส.ส.สุธรรม แสงประทุม

พรรคเพื่อไทย เพื่อหาประสบการณ์ใหม่ให้กับชีวิต และจากทำธุรกิจและเป็นวิทยากร

สอนหนังสือด้านโซเชียลมีเดียเพื่อการประชาสัมพันธ์มา 10 ปี เต็มและหลังจากโควิด19

ทุกอย่างก็เปลี่ยนไป รวมถึงวิธีคิดและชีวิตของผม 

ความลุ่มหลงในทางการเมืองของนโยบายทักษิณ ชินวัตร ที่เปลี่ยนแปลงประเทศไทย และ ด้วยความเป็นผู้ประกอบการของเขา ทำให้ผมสนใจชีวิตและวิธีคิด ย้อนไป 21 ปีก่อน ผมถึงกับลงมือเขียนหนังสือ จับเสือมือเปล่า ถอดรหัสทักษิณ ทรัพย์สินทางปัญญาคือที่มาของสินทรัพย์ 

และผมยังนำหนังสือเล่มนี้ไปมอบให้กับท่านด้วยตนเอง 

ปี 2568 เป็นปีของโดนัล ทรัมป์ ประธานาธิบดีสหรัฐและทักษิณ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรี บิดาของ

แพทองธาร ชินวัตร นายกรัฐมนตรี ปูมหลังชีวิตของทั้งสองท่านคล้ายคลึงกันเป็นอย่างยิ่ง

เป็นนักธุรกิจที่ประสบความสำเร็จอย่างสูงและเข้าสู่การเมือง และต้องผิดหวังกับการเมือง

แต่ก็ฟื้นตัวกลับเข้ามาสู่การเลือกตั้งและได้รับเลือก แต่ดูเหมือน ดร.ทักษิณ ชินวัตร จะหนักหน่วยกว่าเพราะลี้ภัย 17 ปี โดยการเมืองเล่นงานทั้งตนเองและครอบครับ ส่วนโดนัล ทรัมป์ แพ้การเลือกตั้งสมัยเดียวแต่โจ ไบเดน แล้วก็ได้รับเลือกตั้งกลับมา 

ผมสนใจด้านนโบายเศรษฐจึงได้ลงมือค้นคว้าและนำมาเสนอให้กับทุกท่านได้อ่านกัน

• ภูมิหลังและนโยบายหลักของ Thaksinomics และ Trumponomics

• ความเหมือนและความแตกต่างของนโยบายเศรษฐกิจทั้งสอง

• ผลกระทบของนโยบายต่อเศรษฐกิจไทยและสหรัฐอเมริกา

• มุมมองของนักวิชาการและผู้เชี่ยวชาญ

• สรุปผลการวิจัยและข้อเสนอแนะ

ภูมิหลังและนโยบายหลักของ Thaksinomics

Thaksinomics เป็นนโยบายเศรษฐกิจที่ดำเนินการในช่วงที่ พ.ต.ท. ทักษิณ ชินวัตร ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี (พ.ศ. 2544-2549) 1 มีเป้าหมายหลักเพื่อฟื้นฟูเศรษฐกิจไทยหลังวิกฤตการณ์ทางการเงินปี พ.ศ. 2540 และกระตุ้นการเติบโตทางเศรษฐกิจ 2 โดยเน้นนโยบายแบบประชานิยมเพื่อเอาใจประชาชนในชนบท ซึ่งเป็นฐานเสียงส่วนใหญ่ของประเทศ 1 นโยบาย Thaksinomics เกิดขึ้นท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงของกระบวนทัศน์ทางเศรษฐกิจในเอเชียตะวันออก 3 โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การเสื่อมถอยของอิทธิพลของแนวคิด Washington Consensus และข้อจำกัดของ East Asia Economic Model (EAEM) 3

Washington Consensus

Washington Consensus เป็นชุดนโยบายเศรษฐกิจที่ได้รับการส่งเสริมจากสถาบันการเงินระหว่างประเทศ เช่น กองทุนการเงินระหว่างประเทศ (IMF) และธนาคารโลก ในช่วงทศวรรษ 1980 และ 1990 4 นโยบายหลักของ Washington Consensus มุ่งเน้นที่การเปิดเสรีทางการค้า การแปรรูปรัฐวิสาหกิจ และการลดกฎระเบียบทางการเงิน 4 แนวคิดนี้มีอิทธิพลต่อนโยบายเศรษฐกิจของหลายประเทศในเอเชียตะวันออก รวมถึงประเทศไทย ก่อนเกิดวิกฤตการณ์ทางการเงินในปี พ.ศ. 2540

East Asia Economic Model (EAEM)

EAEM เป็นรูปแบบการพัฒนาเศรษฐกิจที่เน้นการลงทุนในอัตราสูง โดยเฉพาะอย่างยิ่งจากการลงทุนโดยตรงจากต่างประเทศ (FDI) และการส่งออกสินค้าที่ใช้แรงงานเข้มข้น 3 บริษัทข้ามชาติมีบทบาทสำคัญใน EAEM ทั้งในด้านการลงทุนและการผลิตสินค้าเพื่อการส่งออก 3 อย่างไรก็ตาม EAEM เริ่มเผชิญกับข้อจำกัดในช่วงทศวรรษ 1990 เช่น การลดลงของผลิตภาพ 3

นโยบายหลักของ Thaksinomics

นโยบายหลักของ Thaksinomics ประกอบด้วย 1

• พักชำระหนี้เกษตรกร 4 ปี พร้อมกับสั่งการให้ธนาคารของรัฐปล่อยสินเชื่อดอกเบี้ยต่ำแก่เกษตรกร ชุมชน และ SMEs

• อุดหนุนราคาน้ำมันเชื้อเพลิงและไฟฟ้า เพื่อลดภาระค่าครองชีพ

• โครงการ 30 บาทรักษาทุกโรค เพื่อให้ประชาชนเข้าถึงบริการสาธารณสุข

• โครงการหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ (OTOP) เพื่อส่งเสริมเศรษฐกิจระดับชุมชน

• ลงทุนโครงสร้างพื้นฐาน เช่น ถนน รถไฟฟ้า และสนามบินสุวรรณภูมิ

• ส่งเสริมการแปรรูปรัฐวิสาหกิจ

ภูมิหลังและนโยบายหลักของ Trumponomics

Trumponomics หมายถึงนโยบายเศรษฐกิจในสมัยของ Donald Trump ประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา (พ.ศ. 2560-2563) 6 มุ่งเน้นการลดภาษี Deregulation การปกป้องทางการค้า และการดำเนินนโยบายการค้าเชิงรุก 6 เพื่อกระตุ้นการจ้างงาน เพิ่มค่าจ้าง และส่งเสริมการเติบโตทางเศรษฐกิจ 6 นอกจากนี้ Trumponomics ยังให้ความสำคัญกับการรับมือกับผลกระทบจากการระบาดของ COVID-19 6

นโยบายหลักของ Trumponomics

นโยบายหลักของ Trumponomics ประกอบด้วย 6

• ลดภาษีบุคคลธรรมดาและนิติบุคคล ผ่าน Tax Cuts and Jobs Act (TCJA) ซึ่งรวมถึงการเพิ่มค่าลดหย่อนมาตรฐาน การยกเลิกการยกเว้นส่วนบุคคล การลดภาษีขั้นต่ำสำหรับบุคคลธรรมดา และการยกเลิกภาษีขั้นต่ำสำหรับนิติบุคคล นอกจากนี้ TCJA ยังเพิ่มการยกเว้นภาษีมรดกเป็นสองเท่า และลดโทษสำหรับการละเมิดข้อกำหนดการประกันสุขภาพส่วนบุคคลของ Affordable Care Act (ACA) เหลือ 0 ดอลลาร์ 6

• ลดกฎระเบียบ เพื่อส่งเสริมภาคธุรกิจ

• การปกป้องทางการค้า โดยการขึ้นภาษีนำเข้าสินค้าจากต่างประเทศ

• มาตรการตอบสนองต่อการระบาดของ COVID-19 เช่น การจ่ายเงินช่วยเหลือประชาชนและโครงการคุ้มครองเงินเดือนสำหรับธุรกิจ 6

Trumponomics คาดว่าจะส่งผลให้เกิดอัตราดอกเบี้ยที่สูงขึ้นและค่าเงินดอลลาร์สหรัฐที่แข็งค่าขึ้น 9

ความเหมือนและความแตกต่างของ Thaksinomics และ Trumponomics

ความเหมือน

• นโยบายประชานิยม: ทั้ง Thaksinomics และ Trumponomics ต่างมีนโยบายที่มุ่งเอาใจประชาชนกลุ่มฐานเสียง 1 เช่น Thaksinomics เน้นนโยบายช่วยเหลือคนชนบท ขณะที่ Trumponomics เน้นนโยบายลดภาษีและปกป้องการค้าที่ดึงดูดใจผู้ประกอบการและชนชั้นกลาง

• บทบาทของรัฐ: แม้จะมีแนวคิดหลักแตกต่างกัน แต่ทั้งสองนโยบายต่างให้ความสำคัญกับบทบาทของรัฐในการแทรกแซงเศรษฐกิจ 1 Thaksinomics ใช้รัฐบาลเป็นเครื่องมือในการกระตุ้นเศรษฐกิจผ่านการลงทุนภาครัฐและนโยบายช่วยเหลือประชาชน ขณะที่ Trumponomics ใช้รัฐในการปกป้องธุรกิจในประเทศผ่านมาตรการกีดกันทางการค้า

ความแตกต่าง

แม้จะมีความคล้ายคลึงกันในบางด้าน แต่ Thaksinomics และ Trumponomics มีความแตกต่างกันอย่างชัดเจนในหลายประเด็น เช่น

• บริบททางเศรษฐกิจ: Thaksinomics เกิดขึ้นหลังจากวิกฤตการณ์ทางการเงินในเอเชียในปี พ.ศ. 2540 ซึ่งส่งผลกระทบอย่างรุนแรงต่อเศรษฐกิจไทย 4 ประเทศไทยมีความเสี่ยงต่อแรงกระแทกจากภายนอกเนื่องจากการพึ่งพาการส่งออก 4 ในทางกลับกัน Trumponomics ถูกนำมาใช้ในช่วงที่เศรษฐกิจสหรัฐฯ มีเสถียรภาพมากขึ้น

• แนวคิดหลัก: Thaksinomics มีรากฐานมาจากแนวคิดประชานิยม 1 โดยมุ่งเน้นที่การกระจายรายได้และลดความเหลื่อมล้ำผ่านโครงการต่างๆ ที่มุ่งเป้าไปที่ประชาชนในชนบท 1 ในขณะที่ Trumponomics มีรากฐานมาจากแนวคิดเสรีนิยมใหม่ 6 โดยเน้นที่การลดภาษี Deregulation และการส่งเสริมการค้าเสรี 6

• เครื่องมือนโยบาย: Thaksinomics เน้นการใช้นโยบายการคลังเป็นหลัก เช่น การใช้จ่ายภาครัฐและการอุดหนุน 1 ในขณะที่ Trumponomics ใช้ทั้งนโยบายการคลังและนโยบายการค้า เช่น การลดภาษีและการขึ้นภาษีนำเข้า 8

• กลุ่มเป้าหมาย: Thaksinomics มุ่งเป้าไปที่ประชาชนในชนบทและผู้มีรายได้น้อย 1 ในขณะที่ Trumponomics มุ่งเป้าไปที่ผู้ประกอบการและชนชั้นกลาง 6

ผลกระทบของนโยบายต่อเศรษฐกิจ

Thaksinomics

• ด้านบวก:

• ช่วยฟื้นฟูเศรษฐกิจไทยหลังวิกฤตการณ์ปี 2540 1 โดยในปี พ.ศ. 2545 ประเทศไทยมีอัตราการเติบโตของ GDP สูงถึง 5.3% ซึ่งเป็นอัตราที่เร็วที่สุดนับตั้งแต่ปี พ.ศ. 2539 1

• กระตุ้นการบริโภคในประเทศ 2

• ลดความเหลื่อมล้ำ 1

• พัฒนาเศรษฐกิจฐานราก 10

• ช่วยให้ประเทศไทยชำระหนี้คืนกองทุนการเงินระหว่างประเทศ (IMF) ก่อนกำหนดถึง 4 ปี 1

• การลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานอย่างหนัก เช่น การลงทุนกว่า 50 พันล้านดอลลาร์ในการขยายถนน ทางรถไฟ ระบบขนส่งสาธารณะ และสนามบินนานาชาติแห่งใหม่ (ปัจจุบันคือสนามบินสุวรรณภูมิ)

• ด้านลบ:

• เพิ่มหนี้สาธารณะ 1

• ก่อให้เกิดปัญหาเงินเฟ้อ 1

• เสี่ยงต่อการเกิดภาวะฟองสบู่ 5

• การโจมตีของผู้ก่อการร้ายที่บาหลีส่งผลกระทบต่อภาคการท่องเที่ยว 4

Trumponomics

• ด้านบวก:

• กระตุ้นการเติบโตทางเศรษฐกิจในระยะสั้น 11

• ลดอัตราการว่างงาน 6

• เพิ่มการลงทุนในภาคธุรกิจ 6

• ด้านลบ:

• เพิ่มความเหลื่อมล้ำ 6

• ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม 6

• ก่อให้เกิดสงครามการค้า 12

• ภาษีศุลกากรอาจส่งผลเสียต่อผู้ส่งออกของสหรัฐฯ และดุลการค้าโดยรวม 8

มุมมองของนักวิชาการและผู้เชี่ยวชาญ

Thaksinomics

• นักวิชาการบางส่วนมองว่า Thaksinomics เป็นเพียงนโยบายแบบ Keynesian ที่นำมาปรับใช้ใหม่ 1 โดยเน้นการใช้จ่ายภาครัฐเพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจ

• มีการวิพากษ์วิจารณ์ถึงประสิทธิภาพของนโยบายในการแก้ปัญหาความยากจนอย่างยั่งยืน 13

• บางส่วนมองว่า Thaksinomics เป็นต้นแบบของ "hegemonic-populism" ที่ผสมผสานระหว่างนโยบายเศรษฐกิจ สังคม และการเมือง 13 โดยใช้ประชานิยมเป็นเครื่องมือในการสร้างความชอบธรรมทางการเมืองและผลักดันนโยบายต่างๆ

• Thaksinomics ให้ความสำคัญกับการสร้างความไว้วางใจและความร่วมมือในการพัฒนาอุตสาหกรรม 14 เช่น การส่งเสริมให้เกิดการรวมกลุ่ม แลกเปลี่ยนความคิดเห็น และแบ่งปันข้อมูลระหว่างผู้ประกอบการ

Trumponomics

• ผู้เชี่ยวชาญหลายคนกังวลว่า Trumponomics จะทำให้เกิดภาวะเงินเฟ้อ 15 เนื่องจากนโยบายลดภาษีและการขึ้นภาษีนำเข้าอาจกระตุ้นอุปสงค์และราคาสินค้า

• มีการวิจารณ์ว่านโยบายลดภาษีเอื้อประโยชน์ต่อกลุ่มคนรวย 6 ซึ่งอาจทำให้ความเหลื่อมล้ำทางรายได้เพิ่มสูงขึ้น

• บางส่วนมองว่า Trumponomics เป็นนโยบายที่ไม่ยั่งยืนและเสี่ยงต่อการเกิดวิกฤตเศรษฐกิจ 9 เนื่องจากการขาดดุลงบประมาณที่เพิ่มสูงขึ้นและความตึงเครียดทางการค้ากับประเทศอื่นๆ

สรุปผลการวิจัยและข้อเสนอแนะ

Thaksinomics และ Trumponomics เป็นนโยบายเศรษฐกิจที่สะท้อนให้เห็นถึงแนวคิดและวิธีการที่แตกต่างกันในการกระตุ้นเศรษฐกิจและแก้ไขปัญหาต่างๆ Thaksinomics เน้นการใช้นโยบายประชานิยมเพื่อลดความเหลื่อมล้ำและพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก ในขณะที่ Trumponomics เน้นการลดภาษี Deregulation และการปกป้องทางการค้าเพื่อส่งเสริมภาคธุรกิจ ทั้งสองนโยบายต่างมีทั้งผลบวกและผลลบต่อเศรษฐกิจ โดย Thaksinomics ประสบความสำเร็จในการฟื้นฟูเศรษฐกิจไทยหลังวิกฤตการณ์ปี 2540 แต่ก็ก่อให้เกิดปัญหาหนี้สาธารณะและเงินเฟ้อ ส่วน Trumponomics ช่วยกระตุ้นเศรษฐกิจสหรัฐฯ ในระยะสั้น แต่ก็เพิ่มความเหลื่อมล้ำและความตึงเครียดทางการค้าระหว่างประเทศ

การเปรียบเทียบ Thaksinomics และ Trumponomics ช่วยให้เข้าใจถึงความซับซ้อนของนโยบายเศรษฐกิจและผลกระทบที่หลากหลาย ทั้งสองนโยบายแสดงให้เห็นว่าไม่มี "สูตรสำเร็จ" สำหรับการพัฒนาเศรษฐกิจ และการเลือกใช้นโยบายใดๆ ควรพิจารณาถึงบริบททางเศรษฐกิจ สังคม และการเมืองของแต่ละประเทศ

ข้อเสนอแนะสำหรับการศึกษาวิจัยเพิ่มเติม

• ศึกษาผลกระทบเชิงลึกของนโยบาย Thaksinomics และ Trumponomics ต่อกลุ่มประชากรต่างๆ เช่น ผลกระทบต่อผู้มีรายได้น้อย กลุ่มชาติพันธุ์ และผู้หญิง

• เปรียบเทียบ Thaksinomics และ Trumponomics กับนโยบายเศรษฐกิจอื่นๆ ในประเทศกำลังพัฒนา เช่น นโยบายเศรษฐกิจแบบสังคมนิยมในเวียดนาม หรือนโยบายเศรษฐกิจแบบเน้นการส่งออกในเกาหลีใต้

• วิเคราะห์ความยั่งยืนของนโยบาย Thaksinomics และ Trumponomics ในระยะยาว โดยพิจารณาถึงปัจจัยต่างๆ เช่น การเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อมทางเศรษฐกิจโลก การเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยี และการเปลี่ยนแปลงทางสังคม

• ศึกษาบทเรียนจาก Thaksinomics และ Trumponomics เพื่อนำมาปรับใช้กับบริบทของประเทศไทยในปัจจุบัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการแก้ไขปัญหาความเหลื่อมล้ำ การพัฒนาเศรษฐกิจฐานราก และการรับมือกับความท้าทายจากการเปลี่ยนแปลงของเศรษฐกิจโลก

ผลงานที่อ้างอิง

1. Thaksinomics - Wikipedia, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 3, 2025 https://en.wikipedia.org/wiki/Thaksinomics

2. Thailand's Military Junta is Clueless about Economic Policy - The Diplomat, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 3, 2025 https://thediplomat.com/2015/09/thailands-military-junta-is-clueless-about-economic-policy/

3. (PDF) Thaksinomics: A New Asian Paradigm? - ResearchGate, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 3, 2025 https://www.researchgate.net/publication/277822529_Thaksinomics_A_New_Asian_Paradigm

4. Thaksinomics: A New Asian Paradigm? - Columbia International Affairs Online, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 3, 2025 https://ciaotest.cc.columbia.edu/olj/si/si_2_12/si_2_12_lor01.pdf

5. Thaksin Pitches Strategy to Rescue Thailand From Debt Trap - BNN Bloomberg, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 3, 2025 https://www.bnnbloomberg.ca/business/international/2024/08/22/thaksin-pitches-strategy-to-rescue-thailand-from-debt-trap/

6. Trumponomics: Definition, Key Principles, and Impact - Investopedia, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 3, 2025 https://www.investopedia.com/trumpenomics-definition-8419795

7. Economic policy of the first Donald Trump administration - Wikipedia, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 3, 2025 https://en.wikipedia.org/wiki/Economic_policy_of_the_first_Donald_Trump_administration

8. How will Trumponomics work out? | PIIE, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 3, 2025 https://www.piie.com/blogs/realtime-economics/2024/how-will-trumponomics-work-out

9. Trumponomics to provide new twists in 2025 | AXA IM Core, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 3, 2025 https://core.axa-im.com/investment-institute/market-views/annual-outlook/trumponomics-provide-new-twists-2025

10. Thailand's economy vulnerable to populist politics - East Asia Forum, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 3, 2025 https://eastasiaforum.org/2011/08/08/thailands-economy-vulnerable-to-populist-politics/

11. Trumponomics: The economics of a second Trump presidency, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 3, 2025 https://www.oxfordeconomics.com/resource/trumponomics-the-economics-of-a-second-trump-presidency/

12. Global industry braces for mixed impact from Trumponomics' triple whammy, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 3, 2025 https://www.oxfordeconomics.com/resource/global-industry-braces-for-mixed-impact-from-trumponomics-triple-whammy/

13. REVISITING THAKSINISM: THE POLITICS OF HEGEMONIC POPULISM - ThaiJo, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 3, 2025 https://so01.tci-thaijo.org/index.php/pegbuu/article/view/259927

14. Thaksin's Legacy: Thaksinomics and Its Impact on Thailand's National Innovation System and Industrial Upgrading* - Institutions and Economies, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 3, 2025 http://ijie.um.edu.my/index.php/ijie/article/download/4775/2593

15. Trump says he'll end the "inflation nightmare." Economists say Trumponomics could drive up prices. - CBS News, เข้าถึงเมื่อ มกราคม 3, 2025 https://www.cbsnews.com/news/trump-economy-inflation-tariffs-tax-cuts-immigration/